Halı Nasıl Elde Dokunur?

Halı Dokuma İçin Gerekli Olan Malzemeler Şunlardır;

1-Iyım Ağacı (Dokuma Tezgahı) malzemeleri

2- Pamuk İpliği ( Çiğ İplik)

3-Yün İpleri

4-Kirkit

5-Girgene

6-Makas

7-Bıçak

8-Tarak

9-İğ

10-Terşi

11-Boyalar

12-Doğal Boya Malzemeleri

13-Büyük Kazan

Yünler koyunlardan kırkılır ve güzelce yıkanır. Yünler önce yün taraklar ile kadınlar tarafından taranmaktadır.

YÜN TARAMA

Tarak

Yün Tarağı: 15–17 cm eninde. Uzunluğu 60 cm civarında tahtadır. Tarak kısmı demirdir. Tarakların dişleri ise 10 cm den daha uzundur ve eni boyunca iki sıra halinde sık bir şekilde sıralanmaktadır.

Tarama İşlemi: Yere oturan kadınlar tarağın tahta yerini sağ bacağının altına koyarlar. İki elleriyle yünü alıp tarağa geçirip çekerek yünün içindeki her şey temizlerler ve elerler. Taranan bölüm ise ayrı konur alta kalana ise çöpür denir ve oda ayrı bir yere konulmaktadır. Böyle devam ederek tarama işlemi bitirilir. Halı dokuma işinin en zor bölümlerinden biriside budur.

Taranmış olan yünler birbirinin üzerinde yılıp ve teşrinin sapı ile sarılır ve sarılmış olan yün kola dolanır. 

YÜN EĞİRME

Eğirme Malzemeleri

İğ  : 28.30 cm uzunluğunda  ince bir parmak kalınlığında uç kısımları çok incedir. Yarım karış aşağısında mesafesi ağırşak takıldığı için en kalın kısımdır.

Ağırşah : 6 cm çapında ortası iğne geçecek kadar deliktir. Bir tarafı düz diğer tarafı topaç şeklindedir. Kalınlığı 3-4 cm dir. En sağlam ve çürümeyen ağaçlardan yapılır.

Terşi: Teşri ağırşakla iğin birbirine geçmiş sabit şeklidir. Terşinin sapı 1 m ye yakın ve ağırşak tarafında çividen yapılmış olan bir kancası vardır.

Eğirme işlemi: İğ ve ağırşak birbirine geçirilir sonra iğin ucuna bir miktar yün çevrilir ve döndürülür, böyle yapılınca yün eğirmeye başlar. Belirli bir kalınlıkta yün eğirme elde edilir.

Eğiriler yün iki kat yapılarak yumak sarılır. Yün ipler kolayca kopamasın diye Teşri ile bükülmekte .

Bükme işlemi: Teşrinin ağırşak dibine ip dolatılır ve ip başında bulunan kancadan geçirilir. Teşrinin uzun sapı bacağın üzerinde döndürülür ve bacağın üzerine bırakılır kendi kendine dönen ip uzunca savuşur ve teşrinin dibine sarılır. Teşri dolunca bir kişi yere bağdaş kurarak oturur ve diğer kişi ise terşiyi tutar kelep yapmak için oturup bağdaş kuran kişi ipi bacağına çapraz bir şekilde dolar teşrideki ip bitince ipin ucu kelebin bir tarafından el ile tutulacak bir şekilde bağlanır. Kelep bacaklardan çıkarılır.

Halıya yünleri boyayarak başlarlar. Renkler de sarı, mavi , yeşil, kırmızı, kınalı sarı, siyah, Kiremit rengi ve deve tüyü. Devetüyü hariç diğer boyalar hazır alınmakta.

Yün ipleri boyama:  Büyük kazanlarda su kaynatılıp içine göz kararı bir şekilde boya atılır birazda kezzap suyu dökülerek daha sonra da yün ipler içine atılır. Bir miktar kaynatılır ve yün ipler çıkarılır sonra da soğuk su ile yıkanır ve kurutulur.

Devetüyü: Önce pelit kozağı (meşe kozalağı) toplanır ve kırılır daha sonra kaynayan suya atılır biraz kaynatıldıktan sonra içine yün ipi atılır. Boyası alınan ip çıkarılır ve yıkanır. Biriktirilen inek idrarın da bir gece bekletilir sonra soğuk suyla yıkanır ve kurutmaya bırakılır. 

Kiremit rengi: Soğan kabuğu biriktirilir. Kaynayan suya kabuklar atılır. Daha sonra yün ipler içine atılır ve bir miktar kaynatılır. Yün ipler çıkarılır ve soğuk su ile yıkanır ve kurutulur.

HALI DOKUMAYA BAŞLAMA

Gücüsü alınır ve iyim ıyılır. Halıya başlanmadan önce 10- 15 cm uzunluğundaki kilim (çul) dokuması yapılır. Halı sökülmesin diye.

Boyanan kelep ipler yumak haline getirilir ve kalbura konulur ucu mazının üzerinden halıya dokunan bölgeye getirirler.

Halı dokuma: Gücüsü alınan ıyım ipleri biri üste gelip biri alta gelerek çift oluşturur. Bu çiftlere ilmek denilir. Sol ellerinde yün ve ip , sağ elde ise bıçak , bir ilmek sağ elle alınıp arası açılır ve ikisinin arasından yün ip sol taraftaki ipin etrafını dolandırılır ve ön yüzden sağ tarafta ki ipin arkasından geçirilip ilmeğin içinden geçirip düğüm yapılır. İlmek sıkıca dokumanın dibine oturtturulur ve ki sıra çul dokuması yapılır. 1. sırası normal geçilen ip 2. sırası ilmeklerin diplerine kirkitle sıkıştırırlar. İki sıra olan dokuma halılar makası ile kırkılır ve halı düzeyi düzgünleştirilir. Böyle devam ederek desene göre halı bitirilmektedir. Başlangıçta dokunmuş olan 10- 15 cm uzunluğunda çul (kilim) dokuması tekrar yapılmaktadır. Ve halı kesilmektedir. Sökülmesin diye çul dokuma kısmı katlanarak dikilmektedir.